قرص متوکلوپرامید در بارداری یکی از مهم ترین و شاید رایج ترین داروها برای مادرانی است که دچار تهوع می شوند. در ادامه مهم ترین نکات را درباره قرص متوکلوپرامید در بارداری به شما توضیح می دهیم.
مادران باردار در طول دوران بارداری خود علائم و احساسات متفاوتی را تجربه می کنند که برخی بسیار خوشایند و برخی دیگر ممکن است ناخوشایند باشد. دو مورد از شایع ترین علائم ناخوشایند، به ویژه در سه ماهه ی اول بارداری، تهوع صبحگاهی و استفراغ است که به صورت تقریبی در 70 درصد از زنان باردار مشاهده می شود. این علائم افزون بر ناراحتی های موقت، می توانند کیفیت زندگی زنان باردار را تغییر دهند و در برخی موارد بر سلامت مادر و نوزاد اثر بگذارند.
به همین دلیل، بسیاری از مادران باردار به دنبال داروهایی مانند متوکلوپرامید هستند که این علائم گوارشی را تسکین دهند.
متوکلوپرامید دارویی است که برای درمان مشکلات دستگاه گوارش مانند بیماری ریفلاکس معده به مری، گاستروپارزی دیابتی و از بین رفتن حالت تهوع و استفراغ ناشی از عمل جراحی، شیمی درمانی یا بارداری مورد استفاده قرار می گیرد.
چه زمانی قرص متوکلوپرامید در بارداری تجویز می شود؟
اگرچه خیلی ایده آل خواهد بود که در دوران بارداری هیچ دارویی مصرف نکنید؛ اما گاهی حالت تهوع و استفراغ به حدی می رسد که ممکن است بدن مادر دچار کم آبی شود. اگر این وضعیت به موقع درمان نشود، می تواند سلامت مادر و جنین را به خطر بیاندازد. به چنین حالتی سندرم هیپرامسیز گراویداروم گفته می شود که در سه ماهه ی اول بارداری اتفاق می افتد و در آن مادر دچار تهوع و استفراغ شدید می شود. زمانی که مادر باردار به چنین سندرمی دچار می شود، مقدار زیادی از آب بدن خود و مواد معدنی ضروری را از دست می دهد و وزن او بیش از 5 درصد کاهش می یابد. برای پیشگیری و کنترل این اختلال بارداری، باید درمان های دارویی شامل اندانسترون، متوکلوپرامید و دوکسیلامین/پیریدوکسین تجویز شود.
عوارض جانبی قرص متوکلوپرامید در بارداری
دوز مناسب خوردن قرص متوکلوپرامید در بارداری 10 میلی گرم است و به صورت خوراکی، عضلانی یا داخل وریدی قبل از هر وعده غذایی تجویز می شود. از آنجایی که این دارو به صورت مستقیم روی مغز اثر می گذارد، ممکن است با افزایش خطر ابتلا به علائم عصبی همراه باشد. از جمله رایج ترین این علائم عبارتند از:
• دیستونی: یک اختلال حرکتی است که شامل انقباض های غیرارادی، مداوم یا متناوب عضلانی بوده و به طور معمول پس از تزریق داخل وریدی ایجاد می شود.
• علائم مشابه پارکینسون: لرزش، سفتی عضلات
• خواب آلودگی
• تشنج
• واکنش های آلرژیک
این عوارض جانبی در بیشتر مواقع در کودکان و جوانان و به ویژه زمانی که دوزهای بالای دارو تجویز می شود، اتفاق می افتد. با این حال، توجه به واکنش بدن زنان باردار پس از مصرف دارو بسیار مهم است.
بررسی تأثیر مصرف قرص متوکلوپرامید در بارداری
متوکلوپرامید فقط در مواردی باید در بارداری مصرف شود که فواید آن بیشتر از خطرات آن باشد. برخی از سازمان های دارویی جهانی این دارو را در رده B طبقه بندی می کنند، به این معنی که این دارو به اندازه ی کافی بر روی زنان باردار آزمایش نشده است و فقط با آزمایش بر روی حیوانات، بی خطر تشخیص داده شده است. برخی دیگر از سازمان های دارویی، متوکلوپرامید را در رده A طبقه بندی کرده و اعلام کرده اند که هیچ سندی مبنی بر افزایش اثرات مضر یا ناهنجاری های جنین با مصرف متوکلوپرامید وجود ندارد.
نتیجه ی مطالعه ای که بر روی بیش از 1000 مورد انجام یافت، نشان داد که قرص متوکلوپرامید در بارداری برای جنین مضر نیست. با این حال، استفاده از این دارو در اواخر بارداری ممکن است منجر به سندرم اکستراپیرامیدال در نوزادان شود. علایم این سندرم می تواند شامل بی قراری، لرزش، مشکلات شدید تنفسی، خواب آلودگی و مشکل در تغذیه باشد.
در ادامه ارتباط مصرف قرص متوکلوپرامید در بارداری را با موارد مختلف بررسی می کنیم.
• افسردگی: مصرف متوکلوپرامید ممکن است خطر افسردگی پس از زایمان و به طور کلی افسردگی را افزایش دهد. به همین دلیل باید از مصرف متوکلوپرامید در بارداری توسط زنان با سابقه ی افسردگی خودداری شود.
• قدرت باروری: مطالعاتی که در رابطه با تأثیر متوکلوپرامید بر قدرت باروری انجام یافته است، هیچ نتیجه ای را مبنی بر این که این دارو می تواند بر توانایی فرد برای باردار شدن تأثیر داشته باشد، نشان نداده اند.
برخی گزارش ها حاکی از وجود مشکلات قاعدگی و گالاکتوره در بین افرادی است که متوکلوپرامید مصرف می کنند. بارداری در افرادی که این مشکلات را دارند ممکن است به سختی اتفاق بیفتد.
• سقط جنین: سقط جنین ممکن است در همه ی بارداری ها رخ دهد. تعداد کمی مطالعه که در این رابطه انجام یافته است، تأثیر مصرف متوکلوپرامید را بر افزایش احتمال سقط جنین نشان نمی دهند.
• تولد نوزاد با نقایص هنگام تولد: احتمال تولد نوزاد با نقایص هنگام تولد در همه بارداری ها حدود 3 تا 5 درصد است و مصرف متوکلوپرامید در بارداری این احتمال را افزایش نمی دهد.
• افزایش احتمال مشکلات رایج در دوران بارداری: براساس مطالعات انجام یافته، مشخص نیست که آیا متوکلوپرامید می تواند باعث افزایش احتمال مشکلاتی مانند زایمان زودرس یا وزن کم هنگام تولد شود یا نه. یکی از این مطالعات نشان داد که مصرف متوکلوپرامید خطر مرده زایی را افزایش نمی دهد.
تعداد کمی گزارش وجود دارد که افراد با مصرف متوکلوپرامید در دوران بارداری دچار عوارض جانبی مانند اختلالات حرکتی و پورفیری متناوب شده اند که این افراد هم با درمان در بیمارستان خوب شدند و نوزاد سالمی به دنیا آوردند. اگر در حال خوردن قرص متوکلوپرامید در بارداری هستید، هرگونه تغییر در خلق و خو، تغییرات در حرکات، حرکات تند چشم، سردرد، ضربان قلب سریع یا فشار خون بالا را به پزشک خود اطلاع دهید.
• رفتار و قدرت یادگیری کودک در آینده: مطالعاتی برای بررسی اینکه آیا مصرف متوکلوپرامید می تواند باعث ایجاد مشکلات رفتاری یا یادگیری در کودک شود، انجام نیافته است.
داروهای تسکین دهنده تهوع صبحگاهی
افزون بر قرص متوکلوپرامید در بارداری، داروهای دیگری مانند پرومتازین، اندانسترون، تری متو بنزامید، پروکلروپرازین هم می توانند برای درمان بیماری های مرتبط با حاملگی توسط پزشک تجویز شوند. البته توجه داشته باشید که برخی از مطالعات استفاده از اندانسترون را با افزایش خطر نقص قلب و شکاف کام در نوزادان مرتبط می دانند و برخی دیگر یافته های مخالف آن را گزارش می دهند. به همین دلیل تنها زمانی باید از این دارو استفاده شود که هیچ گزینه ی موجود دیگری اثرگذار نیست.
همچنین ویتامین هایی مانند B6 و آنتی هیستامین هایی مانند دوکسیلامین بدون نیاز به نسخه در داروخانه ها به فروش می رسند و می توانند تهوع و استفراغ مربوط به بارداری را درمان کنند. فراموش نکنید که قبل از مصرف هر نوع دارو باید ابتدا با پزشک خود مشورت کنید.
روش های طبیعی برای تسکین تهوع صبحگاهی در دوران بارداری
اگرچه ممکن است قرص متوکلوپرامید در بارداری برای تسکین حالت تهوع صبحگاهی توسط پزشک شما تجویز شود؛ اما روش های طبیعی هم وجود دارد که می توانید با استفاده از این روش ها و بدون نیاز به دارو، از حالت تهوع صبحگاهی خلاص شوید.
• مصرف غذاهای مناسب: غذاهای غنی از کربوهیدرات و پروتئین مصرف کنید و از نمک و زنجبیل به عنوان چاشنی در غذاهایتان استفاده کنید. از مصرف غذاهای چرب و تند خودداری کنید.
• مصرف منظم میان وعده ها به جای مصرف چند وعده ی غذایی بزرگ: از یک تکه نان تست خشک بلافاصله پس از بیدار شدن شروع کنید و در طول روز به صورت منظم میان وعده میل کنید. گرسنه ماندن می تواند تهوع را بدتر کند.
• نوشیدن مایعات: در طول روز به طور منظم آب، دمنوش زنجبیل یا سایر نوشیدنی های مشابه را مصرف کنید. مکیدن آبنبات های سفت یا تکه های یخ هم می تواند کمک کننده باشد.
• مراقب محرک های تهوع باشید: برخی غذاها، بوها و شرایطی مانند هوای مرطوب، سر و صدا، گرما، ورزش، حرکت های فیزیکی یا بصری می توانند تهوع را بدتر کنند. از این محرک ها تا حد ممکن خودداری کنید.
• از هوای مرطوب یا آلوده پرهیز کنید: تا حد امکان هوای تازه و تمیز تنفس کنید. باز نگه داشتن پنجره ها، پیاده روی در فضای باز و استشمام عطر لیمو، پرتقال یا نعناع می تواند حالت تهوع را تسکین دهد.
• مسواک زدن بعد از وعده های غذایی: این کار می تواند از بروز علائم تهوع جلوگیری کند. از دراز کشیدن و ایجاد تغییرات ناگهانی در وضعیت بدنی، بلافاصله پس از خوردن غذا خودداری کنید.
• مراقب اثرات ویتامین های دوران بارداری باشید: برخی از زنان بعد از مصرف ویتامین های دوران بارداری احساس تهوع می کنند. اگر چنین حسی دارید، سعی کنید ویتامین ها را در هنگام شب یا همراه با یک میان وعده مصرف کنید. جویدن آدامس یا مکیدن آب نبات های سفت پس از مصرف ویتامین ها می تواند کمک کند. اما اگر هیچ کدام از این روش ها مفید نبود، با پزشک خود در مورد روش های دیگر دریافت ویتامین ها و مواد معدنی مشورت کنید.
مصرف قرص متوکلوپرامید در دوران شیردهی
با مصرف متوکلوپرامید توسط مادر شیرده، مقادیر متغیری از آن به شیر منتقل می شود و برخی از نوزادان ممکن است مقادیر بالایی از آن را دریافت کنند. به همین دلیل مصرف این دارو در دوران شیردهی توصیه نمی شود و باید با در نظر گرفتن اهمیت مصرف دارو برای مادر، تصمیم به قطع شیردهی یا قطع مصرف دارو گرفته شود.
نتیجه گیری درباره خوردن قرص متوکلوپرامید در بارداری
پژوهش هایی که در رابطه با مصرف قرص متوکلوپرامید در دوران بارداری انجام یافته است، نشان می دهند که مصرف این دارو در شکل گیری و رشد جنین ایمن است؛ اما مطالعات کافی در رابطه با تاثیر نامطلوب احتمالی مصرف متوکلوپرامید بر روی مادران باردار انجام نیافته است.
در حالت کلی قبل از مصرف هرگونه دارو یا محصول گیاهی طبیعی در دوران بارداری، باید با پزشک خود مشورت کنید تا اطلاعات مناسبی را دریافت کرده و از ابتلا به عوارض خطرناک در این مرحله مهم از زندگی خود در امان بمانید.
نظرات کاربران